Cùng với rượu và trà, cà phê là một trong những đồ uống gắn bó với con người từ thuở hoang sơ của loài người. Người ta bảo sau khi tìm ra lửa, soi tỏ đường cho con người thoát khỏi cầm thú, thì việc làm ra rượu là cách khôn ngoan cất giấu, ủ giữ sức lửa âm ỉ dưới làn nước trong vắt. Rượu là lòng, lửa là đời. Vui có chén rượu, buồn cũng tìm đến rượu.

Trà lại là tinh chất của đất trời, dồn tụ lại dâng lên từng búp lá. Nước xanh trong như mắt vịt, hơi nóng bảng lảng như khói sương, chén trà giúp con người ta dưỡng tâm và tĩnh trí. Chè tam rượu tứ. Quanh chén trà, ly rượu phải có bạn hiền, những người đồng cảm, đồng điệu chia sẻ niềm vui, nổi buồn và ngẫm sự đời. Trà cô đọng thành một triết lý và kết nên trà đạo.

Riêng cà phê thì dường như nép vào một góc khuất hơn. Từ thuở cà phê theo chân người Pháp sang Việt Nam, tưởng đâu thức uống ấy chỉ dành cho người giàu, kẻ sang. Hoá ra cà phê” tan” ngay vào đời sống bình dân. Người Hà Nội, người Sài Gòn và người lục tỉnh mới chỉ biết thưởng thức đồ uống đặc Tây ấy bằng vợt, tức là một lúc có thể pha được dăm lạng có khi cả ký cà phê. Cứ để nguyên trên hoả lò đỏ lửa, hương vị ngọt ngào trùm cả một góc phố. Rồi châm ra vài chục ly, ấy là cách “quần ẩm”.

Có lẽ do cốt cách của người Việt, chậm rãi và chừng mực, không thích sự ồn ào, nên cà phê đã được "lọc" qua khẩu vị mấy đời mà sinh ra một cách thưởng thức riêng: Ngấm dần qua phin để chắt lọc được những cốt chất tinh tuý nhất. Bên ly cà phê nhỏ giọt, gợi cho ta những nỗi vui buồn, những kỷ niệm, gợi nhớ tới những miền suy ngẫm sâu xa. Nó tự nhiên ùa đến, như nỗi cô đơn. Khi ấy chỉ một mình ta trước ly cà phê. Một mình mình biết, một mình mình hay.

Đấy là giây phút riêng mình. Tĩnh tâm, trầm ngâm, nhìn sâu vào mình, nhìn thẳng vào nửa cô đơn, đau buồn và thương nhớ - cùng ly cà phê hương nồng đượm. Bởi thế cà phê rất kỵ sự ồn ào, thái quá và sẽ khiến con người ta nhớ, thấy trống vắng khi một ngày thiếu tách cà phê.

Nhịp sống thời đại ồn ào và hối hả khiến cái gì cũng nhanh: ăn nhanh, uống nhanh và sống nhanh. Vậy là có trà hoà tan, cà phê hoà tan 2 trong 1, 3 trong 1 cho đã khát, cho thỏa cái nhu cầu hối hả của cuộc sống. Chỉ xin mãi được là 1 trong 1. Một người với một người. Một người trong một người. Đừng nói gì cả, lặng im chìm trong đáy nước đen thẫm. Trong lặng im mới hiểu nhau nhiều.

Mọi sự nông cạn hời hợt, nhạt nhẽo và vô vị khó ở bên ly cà phê. Đừng nghĩ rằng cà phê là để giết thời gian, làm mềm lòng. Một đời người cũng rất cần có nỗi buồn. Nếu không, làm sao hiểu niềm vui và hạnh phúc là mỏng manh và dễ vỡ đến vô cùng. Từ trong nỗi buồn đau bước ra, con người sẽ càng thêm cứng rắn và mạnh mẽ hơn.

Làm sao biết được cà phê đã thấm qua mấy đời người dân đất Việt? Mỗi người tự tìm cho mình một triết lý riêng, một nỗi niềm riêng. Đối với mảnh đất Tây Nguyên thì như là đã sẵn có một” tiền duyên” với cây cà phê. Đất đỏ bazan, khí hậu mát mẻ cho loại cà phê thơm ngon đặc biệt. Cũng như đất Thái Nguyên đã sinh ra chè Tuyết, đất cao nguyên có cà phê Chồn. Và người ta phải lựa chọn, rang tẩm, bảo quản đúng kỹ thuật tuyệt nhiên không lẫn tạp chất, chọn giống, chọn hạt, pha chế sáng tạo ra những công thức khác nhau để” chiều” được nhiều khẩu vị. Có bao nhiêu người đẹp thì sẽ có bấy nhiêu vẻ đẹp khác nhau. Cái duyên thầm, vẻ đẹp trời phú ắt phải mộc mạc, phấn son, mỹ phẩm không thể quá đà. Trà ướp sen, nhài hay hương quý đến mấy chẳng qua cũng chỉ là cho sang. Người tri kỷ bên nhau cứ phải ấm trà mộc, nguyên chất, tuyệt nhiên không để lẫn hương vị lạ nào. Hương chè, hương cà phê phải tự nhiên như nó vốn thế. Ngay như cà phê” búng” một vài hạt bơ cũng không phải ai cũng chuộng. Ngồi trước một tách cà phê buổi sáng, cảm nhận được màu thời gian trầm ấm, tĩnh lặng và sâu hun hút như sơn mài.

Đó chính là” hồn” cà phê mà tháng năm khó lòng phá vỡ hay chiếm đoạt. Sự say mê trong lòng người với cà phê cũng như niềm tin yêu trong cuộc đời, sẽ còn ấm nóng đến khi mỗi trái tim chúng ta ngừng đập.

Sưu tầm